آقای قرن بیستم/نگاهی به فیلم مستند «من اکبر اعتماد، اتم می‌شکنم»

پوستر فیلم من اکبر اعتماد، اتم می‌شکنماین روزها که با خروج آمریکا از برنامه جامع مذاکرات هسته‌ای، تصمیم‌گیری درباره سرنوشت و آینده برنامه اتمی به دشوارترین و در حقیقت به حساس‌ترین بخش خود نزدیک شده، تماشای مستندی درباره اکبر اعتماد، پایه‌گذار سازمان انرژی اتمی حس و حال ویژه‌ای دارد. مردی که او را پدرِ دانش هسته‌ای در ایران می‌دانند و ثبت پیش‌بینی عجیب او درباره سرانجام این مذاکرات فرساینده و طولانی‌مدت، برگ برنده مستند مورد بحث به حساب می‌آید: «در یک جمله بگویم مذاکرات [هسته‌ای] ایران و کشورهای غربی به نتیجه نخواهد رسید. اگر هم رسید من به شما می‌گویم به ضرر ایران خواهد بود.»
البته اکبر اعتماد در همین فیلم به تلاش‌های سازمان تحت اختیار خود برای گسترش و تکمیل تحقیقات هسته‌ای هم اشاره کرده و گفته شاه سابق، ایران را «قدرت بزرگ خاورمیانه» می‌دانست ولی معتقد بود اگر در آینده، تعادل قدرت نظامی در منطقه به هم بخورد، از سال‌ها قبل باید برای این مشکلْ چاره اندیشید. او در ادامه می‌گوید به همین دلیل بی آن که ایده‌های ذهنی‌اش را با کسی در میان بگذارد به فعالیت‌های علمی و تحقیقاتی سرعت بخشیده و از همه کارشناسان مربوطه دعوت کرده تا با همکاری همدیگر مقدمات انجام کارهای بزرگ‌تری را فراهم کنند. متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

حد فاصل یک مستند پرتره و قوم‌شناسانه/ گزارشی از نمایش فیلم «مادرم، ایل من»

نمایی از فیلم مادرم، ایل منبعدازظهر روز یک‌شنبه بیست و چهارم تیرماه سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، شاهد نمایش و سپس نقد و بررسی فیلم مستند «مادرم، ایل من» بود.
در ابتدای این برنامه که با حضور احمد طالبی‌نژاد به‌عنوان منتقد مهمان برگزار شد، عزت‌الله پروازه، کارگردان این مستند در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) درباره‌ی آشنایی با خانواده‌ی بهمن‌بیگی گفت: «این فیلم از دل مستندی به نام «نقاشِ باد» که چند سال پیش درباره‌ی یک نقاش اهل ایل قشقایی ساختم بیرون آمد.»
وی که در فیلم خود به زندگی و فعالیت‌های معصومه بهمنی (خواهر زنده‌یاد محمد بهمن‌بیگی، موسس مدارس عشایری) پرداخته گفت: «وقتی آن فیلم را می‌ساختم یکی از دوستان پیشنهاد داد درباره فرزندان خانم بهمنی که چند نفر از آن‌ها با وجود نابینایی در زمینه‌ی موسیقی و ادبیات به موفقیت‌هایی دست پیدا کرده‌اند فیلم بسازم. وقتی در این‌باره تحقیقات اولیه را انجام دادم متوجه شدم شخصیت بی‌بی‌معصومه بیش از فرزندان او جای کار دارد و به نظرم رسید می‌توان درباره‌ی او یک مستند پرتره ساخت.» بقیه‌ی گزارش را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

وجه جذاب یک شخصیت تاریخی/ گزارشی از نمایش فیلم «عشق شمعدانی‌ها»

پوستر فیلم مستند عشق شمعدانی‌هابعدازظهر روز یک‌شنبه هفدهم تیرماه ابتدا مستند «عشق شمعدانی‌ها» ساخته‌ی میلاد محمدی به نمایش درآمد و سپس جلسه‌ی نقد و بررسی این فیلم با حضور مازیار فکری‌ارشاد برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، میلاد محمدی در پاسخ به ناصر صفاریان،‌ مسئول جلسه‌های نمایش فیلم و مجری برنامه درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری ایده‌ی این فیلم بر اساس زندگی دکتر حسین فاطمی گفت: «یکی از علایق من تحقیق درباره‌ی سال‌های آغازین قرن حاضر و حوادث متعددی است که در این برهه از تاریخ به وقوع پیوسته است.»
میلاد محمدی که پیش از این مستندهای «روز کودتا» را با موضوع کودتای بیست و هشت مرداد و «نخست وزیر پنج روزه» را درباره‌ی قیام سی تیر ساخته گفت: «در جریان تحقیق برای ساخت این فیلم‌ها اسم دکتر فاطمی بیش از سایر اسم‌ها برایم برجسته شد و مرا به خود جذب کرد. اما جرقه‌ی اصلی ساخت این فیلم با دقت کردن به صدای فردی به نام میراشرافی آغاز شد که در جریان کودتای بیست و هشت مرداد، پشت میکروفن رادیو قرار گرفته و از تکه تکه کردن دکتر فاطمی خبر داده بود. دروغ بودن این خبر آن‌هم در شرایطی که کودتا پیروز شده بود من را متوجه اهمیت دکتر فاطمی و حساسیت رژیم شاه نسبت به او کرد. شخصیتی که در نهایت به سوژه‌ی اصلی «عشق شمعدانی‌ها» تبدیل شد.» متن کامل این گزارش را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

غم بزرگ، کار بزرگ/ نگاهی به مستند «توران‌خانم» به بهانه اکران اینترنتی این فیلم

توران میرهادی در نمایی از فیلم توران‌خانمدر یکی از بخش‌های پایانی توران‌خانم بانو میرهادی که در فیلم با برش‌هایی از عبور باشکوه او از آستانه و مرز هشتاد و پنج سالگی روبه‌رو هستیم می‌گوید هیچ‌وقت چیزهایی که مادرش در کودکی به او گفته را فراموش نمی‌کند؛ و برای اثبات این موضوع، شعری آلمانی را زمزمه می‌کند که دست‌کم هفت دهه قبل، از زبان مادرِ ژرمن‌تبار خود شنیده است: «اگر من گنجشک بودم پرواز می‌کردم/ دور دنیا می‌چرخیدم/ و سعی می‌کردم همه‌جا را ببینم/ حالا که من گنجشک نیستم/ سعی می‌کنم دنیا را در خانه پیدا کنم...» اشاره به این نکته به‌ظاهر ساده، بیش از آن که بر حضور موثر «یک خانواده با نگاهی ویژه» تاکید داشته باشد، نمایشگر تاثیر و اهمیت «آموزش» آن‌هم در روزگار شیرین کودکی است. دوران عجیبی که خمیره و ذات اصلی آدم‌ها را شکل می‌‌دهد؛ و مستند توران‌خانم در لایه‌های پنهان خود نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از مشکلاتی که جامعه ما امروز با آن دست و پنجه نرم می‌کند (رفتارهای ناهنجار، رانندگی‌های اشتباه و در بسیاری مواردْ غیر اصولی، مصرف بی‌رویه انرژی، تخریب گسترده منابع ملی، طبیعی و تاریخی، حیوان‌آزاری، قانون‌گریزی و...) حاصل بی‌توجهی به این امر مهم در سال‌ها و دهه‌های گذشته است. متن کامل را در ادامه‌ مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

ثبت کابوس‌های فراموش ‌شده/ گزارشی از نمایش مستند « وقایع خانه‌ سینما»

پگاه آهنگرانیبعد از ظهر روز یک‌شنبه دهم تیرماه ابتدا مستند « وقایع خانه‌ سینما» (ساخته‌ی پگاه آهنگرانی) در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نمایش درآمد و سپس این فیلم با حضور نیما عباس‌پور مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در آغاز این جلسه، پگاه آهنگرانی در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری ایده‌ی ساخت این فیلم گفت: «در سال‌های اخیر بارها در بزنگاه‌ها و حوادث مختلفی حضور داشتم و متوجه شدم با وجود فعالیت عکاسان خبری در محل، کم‌تر کسی به فکر ضبط تصویر از آن ماجراها می‌افتد. همین نکته مرا به فکر واداشت تا از خودم بپرسم چرا در کشور ما عادت به ثبت وقایع و ایجاد آرشیوی تصویری از وقایع اجتماعی وجود ندارد.»
آهنگرانی که در فیلم خود به ماجرای تعطیلی و سپس بازگشایی خانه‌ی سینمای ایران در فاصله‌ی سال‌های 90 تا 92 پرداخته گفت: «این نکته باعث شد به فکر بیفتم تا در برخی موقعیت‌ها یک دوربین همراه خود ببرم و بدون توجه به نتیجه‌ی انجام این کار، بعضی تصویرها را دست‌کم برای خودم ضبط کنم.» متن کامل را در ادامه مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

نیش و نوش/ نگاهی به کتاب «نسیه و نقد» (خسرو دهقان)

طرح روی جلد کتاب نسیه و نقد نوشته‌ی خسرو دهقانعنوان «نسیه و نقد» که همکار عزیزمان خسرو دهقان برای مجموعه نقدهای سینمایی و در حقیقت برای نخستین کتاب خود انتخاب کرده، بیش از آن که یک شوخی در زمینه ادبیات سینمایی یا مثلاً بازی با کلمات رایج در میدان اقتصاد و بازار تجارت باشد، ظاهراً از یک بیت شعر حافظ برآمده است. شعری که احتمالاً به همین منظور هم در ابتدای کتاب به آن اشاره شده است: «چنین حکایت از اردیبهشت می‌گوید/ نه عارف است که نسیه خرید و نقد بهشت» البته شهریار توکلی (ناشر کتاب) نیز در بخشی از یادداشت مقدمه، عنوان کتاب را «اشاره‌‌‌ به اشتغال حرفه‌ایِ مولف» دانسته (صفحه 11) اما نکته این‌جاست که نه تعبیر اقتصادیِ ناشر و نه مفهوم مورد نظر حافظ، ارتباط چندانی با مقوله «نقد» سینما و البته شوخی مکمل آن با کلمه «نسیه» ندارند؛ و از این زاویه به نظر می‌رسد تاکید بر شعر مورد بحث– آن‌هم در ابتدای کتاب– بیش‌تر از آن که اشاره دقیقی به وجه تسمیه آن باشد تکمیل‌کننده شوخ‌طبعی و روحیه طنازانه خسرو دهقان به عنوان یک منتقد سرسخت، جدی و پرسابقه است. متن کامل را در ادامه مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

نقطه دید عاشق/ گزارشی از نمایش فیلم «در جست‌وجوی خانه‌ی خورشید»

پوستر فیلم در جست‌وجوی خانه‌ی خورشیدبعدازظهر روز یک‌شنبه سوم تیرماه سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، میزبان نمایش و سپس نقد و بررسی فیلم «در جست‌وجوی خانه‌ی خورشید» ساخته‌ی مهدی باقری بود.
در ابتدای این جلسه که با حضور پوریا جهانشاد به عنوان منتقد مهمان برگزار شد، مهدی باقری در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان، مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم درباره‌ی علاقه به ساخت مستند درباره‌ی فضاهای شهری گفت: «تا چند سال پیش و قبل از آن که مستند «اهالی خیابان یک‌طرفه» را درباره‌ی خیابان «سی تیر» بسازم فیلم‌های محدودی درباره‌ی فضاهای شهری و بخش‌های مشخصی از پایتخت ساخته شده بود. اما آن‌چه که ترغیبم کرد تا درباره‌ی این منطقه و هم‌چنین خیابان «ناصر خسرو» فیلم بسازم ویژگی‌های خاص این دو خیابان‌ بود که در مورد «اهالی خیابان یک‌طرفه» به تاریخ شفاهی و در مورد «جست‌وجوی خانه‌ی خورشید» به روایت کلان تاریخی اشاره داشت.»
وی هم‌چنین در پاسخ به پرسش دیگری در خصوص نمایش بخش‌هایی از یک مستند نیمه‌کاره درباره‌ی ترمیم و بازسازی خیابان «ناصر خسرو» که در فیلم به آن اشاره می‌شود گفت: «یکی از پیمانکاران شهرداری برای کمک به ساخته شدن «در جست‌وجوی خورشید» از من خواست تا درباره‌ی تغییرات ایجاد شده در بدنه‌ی خیابان «ناصر خسرو» یک گزارش تهیه کنم اما مراحل اداری تهیه‌ی این فیلم آن‌قدر طول کشید که در نهایت ناتمام ماند؛ و من فقط خواستم از این طریق به چنین موضوعی اشاره کرده باشم.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته