جادوی روایت‌هایی از یک جنگ مهیب / گزارش نمایش «مُلف گند» در کانون فیلم خانه سینما

در تازه‌ترین برنامه از کانون فیلم خانه سینما که بعدازظهر دوشنبه سی‌ام دی‌ماه برگزار شد ابتدا مستند «مُلف گند» ساخته‌ی محمود رحمانی به نمایش درآمد و سپس این فیلم با حضور خسرو دهقان و ایلیا محمدی‌نیا مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای جلسه‌ی نقد و بررسی، محمود رحمانی در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (دبیر کانون فیلم خانه سینما) درباره‌ی نحوه‌ی آشنایی خود با شخصیت اصلی این فیلم گفت: «مدت‌ها قبل از ساخته شدن فیلم، زمانی که از راهروی یکی از اداره‌های دولتی عبور می‌کردم، برای نخستین‌بار این شخصیت (محمد غدیرزاده) را دیدم. او در حال صحبت با دوستان و همکارانش بود اما نحوه‌ی بیان کردن حرف‌ها و جوش و خروشی که داشت به گونه‌ای بود که احساس کردم در حال اجرای بخشی از یک نمایش‌نامه است!»
وی گفت: «خیلی زود متوجه شدم او در حال تعریف کردن خاطره‌هایی برای دوستانش است و نحوه‌ی روایت خاطره‌ها به قدری برایم جذاب بود که همان‌ لحظه تصمیم گرفتم تصویرش را در یک فیلم به ثبت برسانم اما هیچ تصوری از حاصل کار نداشتم.»
رحمانی افزود: «با خودم فکر ‌کردم شاید بتوانم در یک نمای طولانی و ده پانزده دقیقه‌ای از این شخصیت تصویر بگیرم و از این طریق بخشی از خاطرات او را ثبت کنم. برای انجام این کار با او دوست شدم و حدود شش هفت ماه به او نزدیک شدم تا بتوانم اعتمادش را برای ساخت فیلم جلب کنم.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

ترکیب زمین و آسمان/ گزارش نمایش «دیده‌بان» در کانون فیلم خانه سینما

دیده‌بان (ابراهیم حاتمی‌کیا)

کانون فیلم خانه سینما که به احترام برگزاری عزای عمومی در کشور، جلسه‌های نمایش فیلم خود را به تعویق انداخته بود، شامگاه سه‌شنبه هفدهم دی‌ماه و هم‌زمان با برگزاری مراسم خاک‌سپاری سردار سپهبد حاج قاسم سلیمانی، تازه‌ترین برنامه‌ی خود را به نمایش تازه‌ترین نسخه‌ی «دیده‌بان» اختصاص داد.
این فیلم که به همت و تلاش مدیریت و کارکنان سخت‌کوش فیلمخانه‌ی ملی ایران در این مرکز ترمیم و بازسازی شده، محصول 1367 بنیاد سینمایی فارابی است و پس از «هویت» دومین فیلم ابراهیم حاتمی‌کیا در مقام کارگردان به حساب می‌آید.
در ابتدای نشست نقد و بررسی این فیلم تحسین‌شده که خسرو دهقان و جبار آذین به عنوان منتقدان مهمان در آن حضور داشتند، ناصر صفاریان، دبیر کانون فیلم خانه سینما ضمن روایت حاشیه‌هایی از تولید «دیده‌بان» که به گفته‌ی او «بخشی از نگاه خاص مدیران سینما» در آن سال‌ها را به نمایش می‌گذارد گفت: «ابراهیم حاتمی‌کیا چند سال قبل از این، «هویت» را نوشته و کارگردانی کرده بود اما آن فیلم چه به لحاظ تکنیکی و چه از نظر محتوا به قدری متفاوت با آثار بعدی این فیلم‌ساز است که خیلی‌ها از جمله خود او ترجیح می‌دهند «دیده‌بان» را به عنوان نخستین اثر کارنامه‌اش تلقی کنند.»
وی سپس با اشاره به نقش تاثیرگذار خسرو دهقان در کشف ابراهیم حاتمی‌کیا به عنوان یک استعداد نوظهور در سینمای آن سال‌ها گفت: «اغلب مخاطبان مطبوعات یادشان هست زمانی که هنوز هیچ‌کس این فیلم‌ساز را نمی‌شناخت، ایشان در مقاله‌ای به این موضوع اشاره و حاتمی‌کیا را به عنوان یکی از هنرمندان بزرگ آینده معرفی کرد.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

نوشتن با دوربین؛ برای ثبت در تاریخ/ «هشتاد سال کامران شیردل» در کانون فیلم سینماحقیقت

کامران شیردل
کامران شیردل

بعدازظهر دوشنبه سوم تیرماه، سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، شاهد مرور بر مستندهای کامران شیردل و برگزاری مراسم گرامی‌داشت این مستندساز پرسابقه و پیش‌کسوت بود.
در این برنامه، ابتدا 9 فیلم از آثار شیردل،‌ در قالب دو سانس جداگانه به نمایش درآمد و سپس با برگزاری جشن تولد هشتادمین زادروز این مستندساز پیش‌کسوت، از جایگاه ارزنده‌‌ و قابل ستایش او در عرصه‌ی سینمای مستند ایران قدردانی به عمل آمد.
در مراسم هشتادمین زادروز کامران شیردل که با تقدیم لوح یادبود و هدایایی از سوی انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند همراه بود، تماشاگران حاضر در سالن به احترام بیش از شش دهه حضور و فعالیت کامران شیردل به پا خواستند و این فیلم‌ساز ارزنده‌ی سینمای ایران را به‌شدت مورد تشویق قرار دادند.
شیردل در حاشیه‌ی مراسم هشتادمین زادروز خود که محمدمهدی طباطبایی‌نژاد و مصطفی رزاق‌کریمی، مدیرعامل و قائم‌مقام مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، و هم‌چنین جمعی از مستندسازان و علاقه‌مندان سینمای مستند در آن حضور داشتند، از صبر و حوصله‌ی تماشاگرانی که در دو سانس فشرده به تماشای فیلم‌های او نشسته بودند تشکر کرد و گفت: «به‌هرحال بخش نخست فیلم‌های به نمایش درآمده، مستندهای تلخ و سیاهی هستند که به یک دوران خاص تاریخی اشاره دارند و تحمل آن‌ها خصوصاً پس از این همه سال که از ساخته شدن آن‌ها گذشته چندان آسان نیست.»
وی گفت: «بخش عمده‌ای از این فیلم‌ها حدود نیم‌قرن پیش ساخته شده؛ و این حتی برای خود من که در بیست و شش سالگی فیلم‌سازی را آغاز کرده‌ام چندان باورکردنی نیست.»
شیردل افزود: «امشب برای من شب خاصی است و باید اعتراف کنم در طول عمرم و در داخل کشور با چنین استقبالی مواجه نشده بودم.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

شناسنامه‌ی ناصر تقوایی/ گزارش نمایش «ناخدا خورشید» در کانون فیلم خانه سینما

ناخدا خورشید
پوستر فیلم ناخدا خورشید

تازه‌ترین برنامه‌ی کانون فیلم خانه سینما که بعدازظهر یک‌شنبه پانزدهم اردیبهشت برگزار شد به نمایش نسخه‌ی دیجیتالی و ترمیم شده‌ی فیلم «ناخدا خورشید» ساخته‌ی تحسین شده‌ی ناصر تقوایی اختصاص داشت.
در ابتدای این برنامه که با حضور هارون یشایایی، یکی از تهیه‌کنندگان فیلم مورد بحث برگزار شد، خسرو دهقان، منتقد سینما در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (دبیر کانون فیلم خانه سینما) درباره‌ی کیفیت اقتباس ناصر تقوایی از فیلم و رمان «داشتن و نداشتن» (نوشته‌ی ارنست همینگوی) که در تیتراژ «ناخدا خورشید» آشکارا به آن اشاره شده گفت: «به نظر نمی‌رسد ارنست همینگوی و رمان او موضوع این بحث باشد. چنان که «ناخدا خورشید» یک اقتباس عادی از داستانی است که هوارد هاکز، مایکل کورتیز و دیگران هم نگاه خاص خود را به آن داشته‌اند.»
وی سپس «تحلیل این فیلم از مسیر تمرکز بر اقتباس ادبی» را «یک کوشش بیهوده» دانست و افزود: «از میان کارهای همینگوی، این داستان که از نظر فضای بندری و روابط آدم‌ها در یک مرز آبی، شباهت‌های زیادی به زندگی مردم جنوب داشته برای تقوایی به عنوان فیلم‌سازی که بخش عمده‌ای از زندگی‌اش در این منطقه گذشته جذاب بوده است. اگر بخش عمده‌ی ماجرا در کنار شهر ساحلی و روی آب اتفاق نیفتاده بود شاید این داستان برای او جذابیت خاصی نداشت.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

روایتی شخصی از یک عکس دسته‌جمعی/ گزارش نمایش «میدان جوانان سابق»

پوستر فیلم میدان جوانان سابقدر تازه‌ترین برنامه از کانون فیلم خانه سینما که سه‌شنبه بیست و پنجم دی‌ماه در سالن سیف‌الله داد برگزار شد مستند «میدان جوانان سابق» نخستین ساخته‌ی مینا اکبری به نمایش درآمد و سپس این فیلم با حضور خسرو دهقان (منتقد مهمان) مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این جلسه که با استقبال چشم‌گیر مخاطبان مواجه بود مینا اکبری در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و دبیر کانون فیلم) درباره‌ی نحوه‌ی شکل‌گیری ایده‌ی «میدان جوانان سابق» گفت: «ایده‌ی اولیه‌ی این فیلم را از مدت‌ها قبل، حتی پیش از آن که از کار در روزنامه‌ی «اعتماد» استعفا دهم در ذهن می‌پروراندم. به همین دلیل حتی از مراسم خداحافظی‌ام با تحریریه‌ی این روزنامه هم فیلم‌برداری کردم تا در فیلم از آن استفاده کنم.»
وی که در فیلم خود به تعطیلی دفتر تعدادی از روزنامه‌های توقیف شده در حاشیه‌ی میدان جوانان سابق (میدان دکتر معتمدنژاد فعلی) و سرنوشت روزنامه‌نگارهای فعال در آن نشریه پرداخته افزود: «می‌دانستم سرمایه‌گذاری روی سوژه‌ای درباره‌ی صنف روزنامه‌نگارها به خطرپذیری خیلی زیادی نیاز دارد با این حال یک روز که برای صحبت درباره‌ی یک پروژه‌ی دیگر به دفتر احسان رسول‌اُف رفته بودم، موضوع این فیلم را نیز با ایشان مطرح کردم. وقتی جلسه‌ی ما به پایان رسید رسول‌اُف از من خواست همان زمان کار را شروع کنم؛ و جالب این که تقریباً تا پایان تولید فیلم هیچ قراردادی با هم امضا نکردیم.» متن کامل این گزارش را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

مهربانی با حیوانات/ گزارشی از نمایش فیلم «باشگاه حیوانات»

هادی آفریده؛ پشت صحنه‌ی باشگاه حیواناتبعدازظهر روز یک‌شنبه چهارم شهریورماه سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، شاهد نخستین نمایش مستند «باشگاه حیوانات» به کارگردانی هادی آفریده و سپس نقد و بررسی این فیلم با حضور خسرو دهقان بود.
گفتنی است استقبال چشم‌گیر مخاطبان و تماشاگران سینمای مستند از «باشگاه حیوانات» به حدی بود که این فیلم در هر دو سالن مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی با ظرفیت کامل به نمایش درآمد.
در ابتدای این برنامه، هادی آفریده در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان، مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم درباره‌ی دلیل علاقه‌ی خود به سوژه‌ی فیلم «باشگاه حیوانات» گفت: «با وجود این که همیشه نسبت به موضوع‌های اجتماعی علاقه‌مند بوده و هستم اما در حقیقت باید گفت تا پیش از ساخته شدن این فیلم فرصتی برای بیان این علاقه نداشتم.»
وی که در فیلم خود به موج نگهداری از حیوانات خانگی در سال‌های اخیر پرداخته ضمن اشاره به مشکلات ساخت مستندهای اجتماعی گفت: «در حقیقت شانس با من یار بود که مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، بخشی از سرمایه‌گذاری بر ساخت این فیلم را پذیرفت و تولید آن به جریان افتاد.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

نیش و نوش/ نگاهی به کتاب «نسیه و نقد» (خسرو دهقان)

طرح روی جلد کتاب نسیه و نقد نوشته‌ی خسرو دهقانعنوان «نسیه و نقد» که همکار عزیزمان خسرو دهقان برای مجموعه نقدهای سینمایی و در حقیقت برای نخستین کتاب خود انتخاب کرده، بیش از آن که یک شوخی در زمینه ادبیات سینمایی یا مثلاً بازی با کلمات رایج در میدان اقتصاد و بازار تجارت باشد، ظاهراً از یک بیت شعر حافظ برآمده است. شعری که احتمالاً به همین منظور هم در ابتدای کتاب به آن اشاره شده است: «چنین حکایت از اردیبهشت می‌گوید/ نه عارف است که نسیه خرید و نقد بهشت» البته شهریار توکلی (ناشر کتاب) نیز در بخشی از یادداشت مقدمه، عنوان کتاب را «اشاره‌‌‌ به اشتغال حرفه‌ایِ مولف» دانسته (صفحه 11) اما نکته این‌جاست که نه تعبیر اقتصادیِ ناشر و نه مفهوم مورد نظر حافظ، ارتباط چندانی با مقوله «نقد» سینما و البته شوخی مکمل آن با کلمه «نسیه» ندارند؛ و از این زاویه به نظر می‌رسد تاکید بر شعر مورد بحث– آن‌هم در ابتدای کتاب– بیش‌تر از آن که اشاره دقیقی به وجه تسمیه آن باشد تکمیل‌کننده شوخ‌طبعی و روحیه طنازانه خسرو دهقان به عنوان یک منتقد سرسخت، جدی و پرسابقه است. متن کامل را در ادامه مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

پنجره‌ای‌ رو به زندگی یک عکاس/ گزارشی از نمایش فیلم «دیدن و بودن»

مریم زندی در نمایی از فیلم دیدن و بودن

بعد از ظهر روز یک‌شنبه بیست و هفتم خردادماه فیلم «دیدن و بودن» در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نمایش درآمد و سپس این مستند با حضور خسرو دهقان مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای این جلسه، علی شیلاندری، کارگردان مستند مورد بحث که در فیلم خود به برشی از فعالیت‌ها و زندگی حرفه‌ای مریم زندی پرداخته، در پاسخ به ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) درباره‌ی نحوه‌ی همکاری با این عکاس برجسته‌ی کشورمان برای ساخت فیلم گفت: «آشنایی ما از طریق عکاسی شکل گرفت. چند سال پیش، زمانی که ساکن اصفهان بودم از طرف انجمنی که در آن کار می‌کردم از خانم زندی دعوت کردیم تا به شهر ما سفر کرده و در نمایشگاهی که از عکس‌های ایشان ترتیب داده بودیم شرکت کند.»
وی افزود: «ساخت این فیلم زمانی که نمایشگاه عکس‌های مریم زندی در حال برگزاری بود به ذهنم رسید. وقتی ایده‌ام را با ایشان در میان گذاشتم خیلی زود با آن موافقت کرد اما اجرای این طرح که فراز و فرودهای فراوانی هم داشت حدود شش سال طول کشید.» متن کامل را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

پیش‌گفتاری برای ورود به دنیای تصوّف/گزارشی از نمایش مستند «خرابات»

خرابات ساخته‌ی آرش اسحاقیشامگاه یک‌شنبه هجدهم تیرماه فیلم مستند «خرابات» در سالن سینماحقیقت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به نمایش درآمد و سپس نقد و بررسی این فیلم با حضور خسرو دهقان به‌عنوان منتقد مهمان برگزار شد.
در ابتدای این جلسه که با استقبال علاقه‌مندان مواجه شده بود آرش اسحاقی، کارگردان مستند مورد بحث در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مجری برنامه و مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) درباره‌ی نحوه‌ی علاقه‌مندی خود به سوژه‌ی تصوّف گفت: «ریشه‌ی علاقه‌ی من به این موضوع، به حدود بیست سال قبل و دوران تحصیلم در رشته‌ی ادبیات بازمی‌گردد. زمانی که دریافتم صوفی‌گری و تصوّف، از قرن چهارم به بعد ادبیات را تسخیر کرده است.»
وی ضمن تشکر از تماشاگرانی که در هر دو سالن نمایش به تماشای فیلم «خرابات» نشسته بودند گفت: «بیش‌تر دلم می‌خواست پژوهش خود را به صورت مکتوب انجام دهم اما هنگام مطالعه در این زمینه متوجه شدم در این حوزه، کمبود پژوهش بصری به‌شدت احساس می‌شود. بنابراین تصمیم گرفتم پژوهشم را به‌صورت فیلم و با زبان سینما روایت کنم.»
متن کامل این گزارش را در ادامه‌ی مطلب بخوانید.

ادامه نوشته

مستندساز ایرانی و تصویری از عجیب‌ترین فیلمساز تاریخ سینما

پوستر فیلم «اورسن ولز صحبت می‌کند» ساخته‌ی نیما قلیزادگان

در ششمین برنامه از دوره‌ی جدید کانون فیلم «سینماحقیقت» که در سالن نمایش مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی برگزار می‌شود ابتدا فیلم مستند «اُورسن ولز صحبت می‌کند» ساخته‌ی نیما قلیزادگان به نمایش درآمد و سپس این فیلم با حضور خسرو دهقان (منتقد سینما) مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
در ابتدای جلسه، نیما قلیزادگان در پاسخ به پرسش ناصر صفاریان (مسئول جلسه‌های نمایش فیلم) مبنی بر ایده‌ی ساخت فیلم با استفاده از مواد خام آرشیوی گفت: «از اورسن ولز سخنرانی‌ها و گفت‌وگوهای تصویری متعددی به جا مانده که بخش عمده‌ای از نیازهای این فیلم را برطرف می‌کرد. به همین دلیل از همان ابتدا که ایده‌ی ساخت چنین فیلمی به ذهنم رسید تصمیم گرفتم فقط از تصویرهای خود او استفاده کنم و ایده‌ی ضبط گفت‌وگوهایی در باره‌ی این فیلمساز سرشناس سینمای جهان را کنار بگذارم.»
وی سپس در پاسخ به پرسش دیگری در باره‌ی مدت زمان ساخت این مستند (از مرحله‌ی پرورش ایده و تحقیق تا پایان تدوین و تکمیل فیلم) گفت: «ایده‌ی ساخت «اورسن ولز صحبت می‌کند» از جایی شکل گرفت که در جریان گردآوری مجموعه‌ای از بهترین فیلم‌سازان سینمای جهان متوجه شدم به غیر از مستند اسکاری «نبرد همشهری کین» تقریباً هیچ فیلم قابل اعتنای دیگری در باره‌ی اورسن ولز وجود ندارد. اما از آن‌جا که در هنگام تلاش برای پیدا کردن مستندهایی مرتبط با این فیلم‌ساز به تصویرهای آرشیوی متعددی دست پیدا کرده بودم به این فکر افتادم که خودم دست به کار شوم و در باره‌ی اورسن ولز فیلم بسازم.» متن کامل این گزارش در ادامه‌ی مطلب در دسترس است. بخوانیدش.

ادامه نوشته